Jabłka na dębie. Galasy.
Jabłka na dębie i inne dziwy natury.
No dobra, nie są to jabłka ale tak potocznie mówią o tym czymś na dębie ;). Dzisiaj parę słów o galasach. Zapewne wiele osób widziało takie dziwne narośla na liściach / pędach podczas spacerów. To są właśnie galasy. A dokładnie co to takiego?
Nazwa galas pochodzi od owada: galasówka dębianka. Galas nie jest owadem a naroślą, tkanką, która została wytworzona przez roślinę. Sama roślina dobrowolnie nie tworzy dodatkowej tkanki. Najpierw roślinę musi nakłuć owad, pozostawiając w miejscu uszkodzenia wydzielinę. Nakłucie i pozostawienie wydzieliny z kolei dezorientuje roślinę, która w tym miejscu wytwarza tkankę. Podczas nakłuwania, owad składa swoje jajeczka, z których rozwijają się larwy a następnie dorosłe owady (dorosły owad bardziej fachowo nazywa się imago / owad doskonały). W ten sposób owad zabezpiecza pożywienie i ochronę dla następnego pokolenia, które rozwija się w tym galasie.
Czyli podsumowując: galasy są tkanką rośliny, która służy jako schronienie i pożywienie owadom (młodemu pokoleniu), które tam się rozwija. W przypadku galasów na dębie. Owadem rozwijającym się w środku jest galasówka dębianka (stąd nazwa „galasy”). Ale … są inne gatunki owadów rozwijające się w galasach. Na poniższych zdjęciach zamieściłem jeszcze galasy na świerku (powodowane przez owada ochojnika świerkowca) oraz na róży (owad to szypszyniec różany). Warto jeszcze dodać, że w/w owady mają bardzo dziwny cykl rozwojowy. Częściowo do rozmnażania potrzebne są im galasy; często rozmnażają się naprzemianlegle: płciowo lub partenogenetycznie. Już wyjaśniam o co chodzi o z tym ostatnim słowem: wiele osób oglądało film „Seksmisja” ;). Tam wspominano, że kobiety rozmnażają się przy pomocy „partenogenezy”. No właśnie, czyli jest to rozmnażanie bez samców / plemników. No i tak niektóre pokolenia rozmnażają się u tych błonkówek. W przypadku ochojnika świerkowca, cały cykl rozwojowy to aż 5 pokoleń. Dobra, jeszcze wyjaśnię co to są błonkówki (samemu nie lubię, kiedy przytłacza mnie słownictwo w tekście, którego nie rozumiem). Błonkówki to owady, które mają skrzydła zbudowane z błony. Stąd inna nazwa to błonkoskrzydłe. Owady, które znamy jako błonkoskrzydłe to m.in. pszczoły, osy, trzmiele etc.
Galas na świerku; powstał w wyniku działania ochojnika świerkowca.
Galas na dębie szypułkowym; powstał w wyniku działania galasówki dębianki.
Same galasy to nie tylko schronienie dla owadów a dość dobry surowiec zielarski (i nie tylko). Dawniej galasy dostarczały garbników do wyprawiania skór. Warto zwrócić uwagę, że posiadają one właściwości lecznicze. Galasy są najobfitszym źródłem naturalnego kwasu galusowego, mającego bogaty zakres właściwości leczniczych: posiada m.in. właściwości przeciwnowotworowe, hamuje procesy onkogenezy, stabilizuje błony komórkowe komórek mięśniowych serca, nerek i wątroby. Jest naturalnym i bezpiecznym opatrunkiem, przyspiesza gojenie owrzodzeń jelit i żołądka, łagodzi objawy jelita drażliwego i choroby wrzodowej, obniża poziom cukru we krwi, przedłuża działanie insuliny, obniża poziom cholesterolu we krwi, hamuje rozwój miażdżycy i wiele, wiele innych rzeczy. Zgnieciony, zmiażdżony galas przyłożony do otarcia, skaleczenia lub oparzenia zmniejsza opuchliznę, łagodzi ból, tamuje upływ krwi. Galasy wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, hamuje rozwój grzybów pasożytniczych. Zjedzone galasy powodują powstrzymanie biegunki. U zdrowego człowieka zaś powodują zaparcia. Z galasów można wytworzyć kremy – działają ochronnie jak filtr UV (kwas galusowy zawarty w galasach). Służą również jako środek konserwujący do konserwowania produktów ziołowych, przedłużając trwałość olejów, maści, kosmetyków. Dlatego też warto się temu przyjrzeć ;).
Na dzikiej róży spotkamy galasy spowodowane przez szypszyńca różanego – jest to błonkówka mająca zaledwie 3 – 4 mm długości. Galas powstają identycznie jak napisałem w poście. Galas szypszyńca różanego jest dużą wyroślą – takimi kłaczkami podobnymi do mchu. W porze wegetatywnej jest zielony a potem brązowieje. We wnętrzu znajduje się wiele niewielkich komór, w których rozwijają się białe larwy. Galasy odnawiają się w miarę jedzenia, stale dostarczana jest tam woda, nawet wtedy, jeśli roślinie jej brakuje.
Ochojnik świerkowiec – dość popularny na świerkach. Posiada skomplikowany, dwuletni cykl rozwojowy. Niektóre pokolenia rozwijają się na świerku, inne mogą przenosić się na modrzew; niektóre pokolenia nie mają skrzydeł. Rozmnażają się również partenogenetycznie, jak u galasówki dębianki. Taka ta przyroda skomplikowana.