Ratusz w Olkuszu
Ratusz w Olkuszu
W centralnej części rynku w Olkuszu znajdują się średniowiecze ruiny ratusza.
Podczas prac remontowych płyty rynku 2010-2012 odkryto pozostałości średniowiecznego ratusza z początku XV wieku. Tak jak w innych miastach, ratusz wybudowano na środku rynku. Zbudowany był na planie regularnego prostokąta o bokach 14,2 m x 21,3 m. Wiemy, że na ratuszu był zegar, gdyż w dokumentach z 1457 roku znajdujemy wzmiankę o wynagrodzeniu dla miejskiego zegarmistrza.
W XV wieku w części ratusza sprzedawano piwo legnickie. Natomiast w innej części był zlokalziowany areszt miejski. W środku odnajdziemy rónież piec hopokaustyczny ogrzewający cały budynek. W pierwszym pomieszczeniu znajdowała się kancelaria z obszerną salą sądową. Na piętrze znajdowało się sala rady miejskiej, sąsiadująca ze skarbcem. Według legendy, na ścianie sali posiedzeń rady był zawieszony średniowieczny miecz zwany „katowskim”, który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Regionalnego PTTK w Olkuszu. W ratuszu przyjmowani byli przeróżni gości z polskimi królami łącznie – Władysławem Jagiełło i Zygmuntem Augustem. W 1825 roku postanowiono rozebrać zniszczony budynek ratusza miejskiego. Natomiast w 1905 roku praktycznie na tym miejscu wybudowano ceglaną wieżę ciśnień – ślady wieży również zachowały się w środku. Na zewnątrz wieża przybrała kształt ośmiokąta. W środku jest jednak okrągła.
Powyższe zdjęcie pochodzi ze strony: UMIG Olkusz. Więcej informacji i zdjęć z samych wykopalisk pod linkiem: www.umig.olkusz.pl
Klatka schodowa z płyty rynku do ratusza.
Widoczny wykusz średniowiecznej latryny. Jej podpory wykonane ze zlepieńca parczewskiego, a na dół z nieczystościami wykorzystano stary szybik górniczy. Latryna była prawdopodobnie dwustanowiskowa i dawniej znajdowała się powyżej poziomu rynku.
Narożnik północno-zachodni ratusza. W połowie schodów widać wykusz latryny z powyższych zdjęć, widoczny również z płyty rynku.
Naroże południowo zachodnie ratusza.
Fragment murów stanowiących fundamenty ratusza. Widoczne wybrzuszenia i nierówności świadczą o wznoszeniu ścian piwnic w oparciu o wykop, bez stosowania dodatkowego deskowania. Na zdjęciu widoczne naroże południowo-zachodnie ratusza.
Południowo wschodni narożnik z widocznym, wykutym wejściem do wieży ciśnień.
Południowo-wschodnie naroże fundamentów ratusza. Widoczne duże bloki zlepieńca parczewskiego oraz wapienie i dolomity spojona zaprawą wapienną. W skupiskach zaprawy zauważyć można grudki wapna, które nie zostały dokładnie wymieszane z piaskiem.
Fragment pomieszczenia tzw. „Piwnicy świdnickiej” widziany z zewnątrz fundamentów wieży ciśnień. W piwnicy serwowano drogie piwo świdnickie, od którego sprzedaży władze miasta pobierały specjalny podatek.
Północno-wschodni narożnik. Z lewej strony, tuż przy murze widać kawałek zewnętrznej ściany wieży ciśnień. Z prawej strony widać klatkę schodową – wejście z płyty rynku.
Środek wieży ciśnień.
Piwnica świdnicka; w centralnej części zdjęcia znajduje się wieża ciśnień.
Naroże pieca hypokaustycznego z widocznymi starannie obrobionymi blokami zlepieńca parczewskiego.
Piwnica świdnicka; po lewej strony wykute wejście do wieży ciśnień.
Fragment dawnego otworu okiennego doświetlającego „piwnicę świdnicką”. Widoczna również część sklepienia piwnicy zrekonstruowanego w oparciu o zachowane fragmenty łuków.
Piwnica świdnicka; po lewej strony wykute wejście do wieży ciśnień.
Pomieszczenie magazynowe – panorama 180 stopni.
Pomieszczenie magazynowe.
Wnętrze pieca hypokaustycznego z widocznymi ceglanymi rusztami. W wyjątkowo dobrze zachowanym piecu dawniej na łukowatych ceglanych rusztach układano kamienie, które nagrzewano w palenisku. Po wygaszeniu pieca, kamienie oddawały ciepło nagrzewając powietrze rozprowadzane powietrze do wyższych pomieszczeń ratusza.
Przygotowany do ekspozycji, fragment ceglanej posadzki pomieszczenia magazynowego. Posadzka zrobiona jest z ręcznie formowanej cegły, tzw: „palcówki”. Można na niej zauważyć specyficzne bruzdy świadczące o ręcznym wyrównywaniu mokrej jeszcze gliny w drewnianej formie cegły.
Przejście z pomieszczenia magazynowego do „piwnicy świdnickiej”. Widoczne oryginalne portale ze zlepieńca parczewskiego, a w oddali fragment cylindrycznego fundamentu dawnej wieży ciśnień.
Sala przesłuchań. Jasne światło dobiega z klatki schodowej z zewnątrz.
Fragment otworu okiennego. Obecnie otwór jest zaślepiony żelbetonową płytą przykrywającą piwnice ratusza.
Przejście z sali przesłuchań do ratuszowego więzienia. Przy przejściu widoczne otwory na belkę uniemożliwiające otwarcie drzwi od środka.
Areszt w ratuszu. Znajduje się w północno zachodniej części budynku.
Przejście z sali więzienia do sali przesłuchań. Widoczne fragmenty kamieniarskiej obróbki otworu drzwiowego wykonane ze zlepieńca parczewskiego.
Fragment sklepienia i otwory po zamocowanych drewnianych belkach w pomieszczeniu dawnego więzienia. W tej piwnicy strop zachował się nienaruszony, a belki wmurowane kiedyś w ścianę mogły służyć jako konstrukcja podestu do spania lub do mocowania innych elementów w areszcie.
Widok rynku w Olkuszu pędzla Zygmunta Vogla z 1792 r. Akwarela pokazuje kompletne ruiny miasta; w centralnej części znajduje się omawiany ratusz.
Wieża ciśnień na rynku w Olkuszu w pierwszej połowie XX wieku.