Cudze chwalicie, swego nie znacie czyli odrobinę o przyrodzie. Zbiorowiska roślinne.
Dokładnie jak w powiedzeniu, większość z nas kojarzy Jurę z wapieniem, zamkami i nietoperzami. Tuż obok, po sąsiedzku znajduje się jeszcze Pustynia Błędowska. Gdyby to były główne cele odwiedzin naszego regionu przez turystów to po 2 godzinach każdy z nich pojechałby dalej, w stronę Ogrodzieńca, Ojcowa czy Dolinek Podkrakowskich. Na całe szczęście nasz region ma do zaoferowania coś jeszcze – jest wyjątkowy m.in. pod względem przyrodniczym.
Na obszarze naszego Powiatu znajdują się 3 parki krajobrazowe: P.K. Orlich Gniazd, P.K. Dolinki Krakowskie oraz Dłubniański P.K, które zajmują m.in. ochroną przyrody ożywionej i nieożywionej oraz wartości kulturowych. Wartym dodania jest fakt, że wspomniane 3 Parki wraz z przylegającym, Ojcowskim Parkiem Narodowym tworzą największy obszar podlegający ochronie w Polsce. Duża różnorodność geomorfologiczna naszego regionu determinuje zróżnicowane warunki siedliskowe, bogactwo florystyczne oraz faunę tego obszaru. Oprócz gatunków wyżynnych, swoje zasięgi mają tu zarówno formy górskie jak i nizinne. Z jednej strony mamy na Pustynię Błędowską ze zbiorowiskami wykształconymi na piaskach. Z drugiej strony mamy zbiorowiska żyznej buczyna sudeckiej i karpackiej na glebach bogatych w wapń.
Doskonałym miejscem do obserwowania zróżnicowanych siedlisk lasowych wraz z towarzyszącym składem gatunkowym runa jest Rezerwat Pazurek (Gmina Olkusz/Klucze). Najlepszym okresem do odwiedzenia rezerwatu Pazurek jest wczesna wiosna, tuż przed rozwojem liści przez drzewa. Wówczas kwitną rośliny runa zwane geofitami wiosennymi, bogato występujące w żyznej buczynie sudeckiej, porastającej wierzchowiny i stoki wzniesień. W miejscach o mniejszej żyzności gleby, tuż u podnóża skał rośnie kwaśna buczyna niżowa, charakteryzująca się runem ubogim florystycznie. W miejscach bardziej oświetlonych – ciepłolubna buczyna storczykowa, z udziałem charakterystycznych dla niej gatunków z rodziny storczykowatych. W kilku miejscach, na silnie ocienionych stokach północnych znajdują się nieduże płaty jaworzyny górskiej z języcznikiem zwyczajnym w runie. Zbiorowisko to charakterystyczne jest dla terenów górskich i podgórskich. Przez Rezerwat poprowadzona jest ścieżka przyrodnicza z 12 przystankami. Na tablicach informacyjnych znajduje się wiele ciekawych informacji na temat tutejszego rezerwatu oraz jego cennej flory i fauny. Do rezerwatu dostać możemy się zarówno od strony Jaroszowca, jak i parkingu przy drodze Olkusz – Wolbrom.
Na suchych, dobrze nasłonecznionych stokach, spotkać można roślinność kserotermiczną, tworzącą murawy kserotermiczne a na terenach piaszczystych – murawy napiaskowe. Te ostatnie niemal natychmiast kojarzą się z Pustynią Błędowską, która zasługuje na szczególną uwagę. Jest to interesujący obszar zarówno jako obiekt geologiczny, historyczny ale również ze względu na przyrodę ożywioną – występują tutaj ostre warunki klimatyczne, które determinują powstanie unikatowych siedlisk. Stwierdzono tutaj łącznie około 100 gatunków roślin naczyniowych, co przy stosunkowo niewielkiej powierzchni i wyjątkowo trudnych warunkach siedliskowych, nie jest wcale liczbą małą. Warto zauważyć, że wśród nich występują gatunki chronione i rzadkie.
Skrajnie suche bory zajmują stanowiska na piaskach pochodzenia fluwioglacjalnego (głównie w części zachodniej Powiatu). Na drugim biegunie znajdują się zbiorowiska wokół rzek, terenów podmokłych i jezior. W bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Biała Przemsza spotkać możemy roślinność łęgową. W tym miejscu, chciałbym polecić szlak przebiegający przez Pustynię Błędowską, mający swój początek w Kluczach, a koniec w Błędowie. Długość trasy wynosi około 10 km; na trasie znajdują się tablice dydaktyczne, zawierające informacje dotyczącą powstanie Pustyni, siedlisk napiaskowych, nadrzecznych i mokradeł w zlewni Białej Przemszy a także dotyczące bogactwa flory i fauny tego terenu.
Z uwagi na wysokie zurbanizowane naszego regionu oraz przemysł, obserwować możemy zbiorowiska z roślinnością ruderalną – bezpośrednio związaną z oddziaływaniem człowieka na środowisko. Jak w każdym ze wspomnianych ekosystemów – występują również tutaj rośliny wskaźnikowe czyli charakterystyczne jedynie dla tych zbiorowisk.
W podsumowaniu na zakończenie: na stosunkowo niewielkim obszarze zaobserwować możemy roślinność charakterystyczną dla nizin, wyżyn i partii podgórskich; roślinność sucholubną ale również przystosowaną do wilgotnych, podmokłych terenów z bagnami i torfowiskami łącznie. Udając się na wycieczkę w nasze tereny, na pewno żaden z turystów – przyrodników nie będzie zawiedziony. Nasz region jest jednym z najbardziej zróżnicowanych i bogatych fitosocjologicznie obszarów w Polsce. Jedyne co powinniśmy zrobić to odpowiednio przygotować się do takiej wycieczki. C.D.N czyli zapraszam do kolejnych artykułów poświęconych naszej okolicy.